HENTBOLDE EĞİTİM AŞAMALARI

                                                  HENTBOLDA EĞİTİM AŞAMALARI

(Çeviri: Dr. Rüştü ŞAHİN)

Milli Piyango Hentbol Erkek Takım Teknik Direktörü

Hacattepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Tek. Y.O Öğr. Gör

Felsefesi: Çocuklara hentbol oyununu öğretilmeye başlandığında, onlara oyunu yetişkinlere öğretildiği gibi öğretmek olanaksızdır. Çocukların yaş gruplarına göre fiziksel ve davranışsal farklılıklarının oyuna uyum sağlamada önemli olduğu hiç bir zaman göz ardı edilmemelidir. Sadece oyun alanını ve kalenin boyutlarını küçülterek, küçük toplar kullanarak ve takımdaki oyuncu sayısını azaltmak sonuca ulaşmak mümkün değildir. Çocukları yetenek ve deneyimlerine göre gruplara ayırmak da oldukça önemlidir. Çocuklar bu şekilde gruplara ayrıldıktan sonra arkadaş edinmeye başlarlar ve en önemlisi hentbol oyunundan zevk almaya başlarlar.
 Çocukların hentbol oyunları yetişkinlerin oyunlarından genellikle daha farklıdır. Bu giriş aşamasının sonuna gelindiğinde çocukların yetişkin modelin kurulması için gerekli olan özelliklere erişmiş olması gerekmektedir. Hentbol oyununda bu aşamanın gelişebilmesi için EHF bir iskelet oluşturmak amacıyla girişimde bulunuyor. Bu iskeletin oluşumu belirli öneriler ile gerçekleşmektedir, bu önerilerde durumlara ve fırsatlara göre ulusal federasyonlar tarafından tanımlanmaktadır. Bu öneriler önemsenmeli ve kullanılmalıdır. Bu programlar beş düzeye ayrılmıştır, bu düzeyler yaş kategorilerine ve gelişim aşamalarına göre yapılandırılmıştır. EHF mini hentbol ve temel hentbol sınıflaması benimsemiştir. Fakat mini hentboldan temel hentbola geçiş esnasındaki  aralık hiç bir kaygı olmadan, çok duyarlı bir aşama olarak kabul edilmiştir. Bu safha farklı ülkelerde farklı biçimde ele alınıp uygulanmaktadır. Bu nedenle EHF temel hentbol 1 ve temel hentbol 2 arasında ayrımlar yapmıştır. Avrupa Hentbol Federasyonu son yıllarda bu konuda diğer ülke federasyonlarının da görüşünü alarak bir çerçeve oluşturmaya çalışmaktadır. Bu çerçevede hentbolcu eğitimi beş aşamada ele alınarak incelenmektedir. Çocuklar İçin Çocuklarla
 Eğer yetişkinler kendilerini ikinci plana alırlarsa ve oyuna sürekli olarak müdahale etmezlerse, çocuğun kendi tüm potansiyeline ulaşabileceği bir gerçektir. Bununla birlikte yetişkinin sürekli olarak tedbirli davranmaları yararlı olur. Çocuğa yardım etmek için bireysel ve grup etkinliklerinde daha az yoğunlukta müdahale etmek önemlidir. Bağımsızlığı geliştirmek için aşağıda belirtilen noktalar önemlidir:1.      Hazırlık ve yapısal organizasyon: Hazırlık safhasında (araç gerecin kurulması ve kaldırılması) öğrenciler tamamen özgür bırakılmalıdır.
2.      Takım yönetimi: Basit kuralları uygulamak için, örneğin oyuncu değişimleri sırasında çocuğa takımı yönetme sorumluluğu verilmesi iyi bir fikirdir.
3.      Liderlik ve maç sırasında kontrol: Maçların basit organizasyon prosedürleri, örneğin, zamanın tutulması veya skorun yazılması, katılımcıların sorumluluğuna verilmelidir. Bu basit yardımlar kronometre ve skor kağıtları verilerek gerçekleştirilebilir.
4.      Hakem: Hakemin rolü belirlenirken, gerçek oyundaki şekilde hakemlik yapmamalı fakat hakemliği hentbol oyununun bir parçası olmalıdır. Özel algılama ve nesnel kararların verilmesinin arasındaki dengenin sağlanması yetişkinlerin görevidir.
.OYUN
Normalde çocukların takım oyunlarına başlama yaşları 5 veya 6 yaşlarıdır. Eğer çocuklar sabırlı olurlarsa ve motive edilirlerse fiziksel ve psikolojik yönden gelişirler. Çocuklar eğlenceli deneyimler ve buluşlar aracılığıyla oyunu öğrenmelidirler. “Bireysel oyun ve arkadaşla oyun” parola olmalıdır. Bu yaşlarda takım ruhu oluşturmak önemlidir.
 7.10 yaş grubu içerisinde maç yapılırken eğlence ve pozitif başarı ilk sırada olmalıdır. Sonuç olarak skor ve birlik pozisyonu kazanmak için beklemede bir takım isteklere neden olabilir. Muhtemelen birlikte oynanan oyunlarda  çaba harcanmalı ve bu üzüntüsüz, sıkıntısız tekniksel yetenekler mükemmelleştirilmelidir. Oyunun kaybedilmesinde sert oyun kuralları olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle oyun içerisinde sadece temel önerilerde bulunulmalıdır. Ayrıca bu yaş grubunda arkadaşlarına karşı yalnız oynamaya teşvik edilmelidir. Deneyim sonuçtan daha iyidir (önemlidir).Mini hentbolun pratik uygulaması oyunun doğal bir rolüdür. Yalnızca bu gelişmenin sonunda maça girilebilir. Ve bu üçüncü aşama dikkatli olarak gerçekleştirilmelidir. MAÇ
Duyarlı geçiş aşamasıdır. Bu aşamada 11-12 yaşındaki çocukların performansları ve gelişme düzeyleri modellendirilmektedir. Bunun için tam saha 6+1, oyuna geçiş ile başarılı olunabilir. Ayrıca farklı antrenman veya oyunlar da önerilmelidir. 5+1 yarı saha ve iki kez 3:3 oynanmalıdır.
 “2x3:3 Oyunun Temel Fikirleri·        6+1 oyunculu iki takım
·        Normal hentbol sahası
·        Saha  her takımın hücum ve savunmalarına göre bölünür
·        Her yarı alanda her takımdan üç oyuncu bulunur
·        Oyuncuların orta saha çizgisine basmalarına izin verilmez
·        Oyun hakem atışı ile başlar
·        Golden sonra santra yapılma yerine kaleci oyunu başlatır
·        Her oyuncu hücum ve savunma oyuncusu olarak oynamalıdır
 4-7 yaşlar: Bu yaşlar çocuğun altın yaşıdır. Fiziksel ve psikolojik gelişim için çocuğun hareket etmesi çok önemlidir. Çocuklar sıra ile hareketlerin nedenlerini ve etkilerini kavrarlar ve kendi vücutları ve çevreleri hakkında bilgi edinirler.
 Kolay, eğlenceli ve informal olarak verilen dersler aracılığıyla çocuklar yoğun olarak aktif olmaya yönlendirilmelidirler. Çocuklar için hareket becerilerinin gelişimi ve oyundan hoşlanma önemlidir. Bu durum ileride spor aktivitelerine katılmada çocuğa cesaret verir. Oyun sırasındaki başarı ve başarılı hareketlerin ödüllendirilmesi gereklidir. Çünkü bu yaşta oyun isteği hala gelişmemiştir. Ailenin yanısıra, aynı yaştakilerle kurulan arkadaşlık çemberi ilk defa bu kadar önem kazanmıştır. Öğrenme sürecinin başlaması oldukça önemlidir. Kaybetmeyi kabullenme becerisine sahip, kendini ve başkalarını anlayabilme takımın üyesi olmada çok önemlidir. 7-10 yaşlar: Erken okul yılları beceri öğreniminin en üst düzeyde olduğu yıllardır. Gelişme yıllarının bitiminden sonra istikrarlılık  aşaması başlar ve beyin tamamıyla gelişmiş olur. Yaklaşık bu yıllarda öğrenme ve yapma isteği mevcuttur. Bu sporla ilgili olarak bu bölüm çok önemlidir. Bu gelişim safhası sırasında çocuk, okul çevresi dışında spor aracılığıyla kendisine saygıyı geliştirme şansı bulur.
 İyi performans sergileme isteği vardır ve konsantrasyon süresinin (ki yaklaşık 15 dakikadır) arttırılmasıyla desteklenir. Çocukların ne sıklıkla serbest hareket edeceği ve farklı sporların temel tekniklerinin önemli olduğu unutulmamalıdır. Sonuçlar, puanlar ve hentbol liginde üst sıralarda olma gibi istekler olmaksızın çok yönlü temel antrenman ve aşama aşama antrenman yaklaşımı ile büyük miktarda eğlence ve keyif alma sağlanabilir. Takım katılımının ilk işareti, böyle bir durumda çocuğun kendisini grubun bir parçası olarak hissettiği zamandır. 10-12 yaşlar: Bu yıllar genel olarak öğrenmenin ilk yılları olarak tanımlanmıştır. Motor becerileri öğrenmede zeka önemli bir yere sahiptir. Bundan sonra yoğun antrenman programları yardımıyla ve bu çalışmaların temel prensipleri içermesi koşuluyla geleceğin hentbolcuları yaratılır. Mücadele gücü, yetişkinler gibi oyun oynayabilme isteğidir; Bu gelişim süreci boyunca rol maddeleri son detaylar olarak kaydedilmektedir. Performans isteği yüksek derecede konsantrasyon tarafından desteklenir. Bu yaşlar için akılda tutulması gereken iki önemli nokta bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, kız ve erkeklerin gelişimlerindeki farklılıktır. Ergenlik dönemlerindeki farklılıklar nedeniyle kızlar erkeklerden daha avantajlıdırlar. İkinci konu ise biyolojik yaş ile normal yaş arasında farkların olabileceği konusudur. Bu dönemde grup çalışmaları ağırlık kazanacaktır. Bunun için işbirliği ve iletişime ağırlık verilmelidir.
  BECERİ VE YETENEK4-7 Yaşlar:  Hareket gelişimi için büyük teşvikler motor becerilerinin öğrenilmesindeki isteklilik için yanıt vermektedir. Mesela yürüme, koşma, atlama ve atma. Kısa ve basit hareket ardışıkları mesela, bağımsız beceriler çabuk ve anında öğrenilir. Top ile bütünleşmek bu fikri desteklemektedir. Bazı problemler ve top kontrolündeki kaliteye rağmen kendiliğinden oluşan düzenlenmiş hareketlerdir.
            Koordinasyon becerilerini tekrarlıyorken emin olunması gereken bazı durumlar vardır, hareketin zorluk derecesi çok yüksek olmayacak ve zaman aralığı çok fazla uzun olmayacak. Konsantrasyon aralığı kısıtlı olmasına karşın bu oldukça önemlidir. Bu çocukların ilgisinin kalıcı olmasını garantilemektedir. Çeşitli durumların içerisinde başarıya izin vermektedir. Burada odaklaşmamız gereken noktalar reaksiyon becerileri ve dengenin gelişimi olmalıdır. Bu oldukça önemlidir. Çünkü koordinasyonun kurulmasındaki algılama ritmi ve günlük hayat için oldukça önemlidir. Antrenman programları içinde koşullar göz ardı edilebilir. 7-10 Yaşlar: Gereksiz hareketler ortadan kaybolmaktadır. Çocuk hangi el becerilerinin gerekli olduğuna karar vermektedir. Vücut kontrolü yüksek derecededir. Bireysel hareketler belirli bir sıra ile birleştirilmekte ve sözde hareketler zinciri birbirleri ile bağlanmaktadır. Bu yaşlarda kişisel hareket zincirleri oldukça sınırlıdır. Bu yüzden çeşitli tekrarlar büyük rol oynamaktadır. Bu aşamada belirli dayanıklılık antrenmanlarından kaçınılmalıdır, çünkü doğal kilodaki artış yeterlidir. Fakat dayanıklılık ve hız gelişimi  ile ilgili  belirlediğimiz genel antrenman hareketleri kayda değer bir antrenman amacının tamamlanmasıdır.
            Elbette bunların yanında reaksiyonun çabuk algılanması, statik ve dinamik denge, taktiksel beceriler, atma, yakalama becerilerinin gelişimi ile ilgili pratikler yapılmalıdır. Temel tekniklere geçilebilir. 10-12 Yaşlar: Sıklıkla kullanılan hareketlerin sırası not edilmekte, kopyalanmakta, kolay öğrenilmekte ve karmaşık olmamaktadır. Doğru giriş ve hareketlerin öğretimi ve temel tekniksel beceriler asıl işlemlerdir. Genel amaç hentbol oyununun tekniksel elementlerinin devam ederek kurulmasıdır.
            Kondisyonlanma için ağırlık ve kuvvet arasındaki bağlantıdaki şans genellikle gereklidir. Özellikle sprint antrenmanları yapılmaktadır. Çeviklik oldukça önemlidir çünkü ileriki zamanlarda geliştirilmesi en zor yetenektir. Değişik dayanıklılık antrenmanları iyi bir fikir olarak ilke edinilmiştir. Fakat belirli dayanıklılık antrenmanlarının sonuçları sınırlıdır bu nedenle bunlardan kaçınılmalıdır. Çünkü reaksiyon ve hızlandırma antrenmanın en önemli kısımlarıdır. Çocuklar yavaş yavaş yetişkinler gibi antrenmana tabi tutulmalıdırlar. Koordinasyon beceri antrenmanları en önemli antrenmanlardır. Bu zaman oldukça avantajlı bir devredir çünkü bu yaşlarda motor becerileri en iyi şekilde geliştirilir.   

Basamak	Yaş	Felsefe	Çocuklar için çocuklar  tarafından	Oyun	Yarışma	İçerik	Beceri ve Yetenek
1	7 yaşına kadar	-Top oyun arkadaşı gibi -Top tecrübesi	-Gelişmek “yardım etmek”	Hazırlık oyunları	Hayır	Animasyon 1.    Top tecrübesi 2.    Top ile deneyim 3.    Koordinasyonel hareketler	*Temel motor beceriler *Düşme yönteminin öğretimi *Top ile oyunlar ve aktiviteler; tutmak, yuvarlamak, paslaşmak, yakalama oyunları
2	7-10	mini-hentbol	oynayan gruptan bir hakem	*4+1 oyuncu *Sahanın alanı azaltılacak *Kale 2.40 x 1.60 m *Top büyüklüğü 0 -Mini-hentbol festivali	hayır evet	Oyun 1.    Motivasyon 2.    Saha ve oyuncular arasında fiziksel bir ilişki 3.    Çeşitli deneyimler 4.    Sosyal aktiviteler ve festivaller	*Temel motor becerileri + paslaşma, yakalama, top sürme, blok *Serbest alan sağlamak,izlemek, serbest koşu *Hareket , pozisyon ve rakibe olan mesafeler esnasındaki oyun elementlerinin uygulanması       IHF. EHF Yayını (mini hentbol)
3	10-12	Temel hentbol 1	*1-2hakem takımlardan *Yardımcı bir yetişkin	*6+1 geçiş aşaması *Hentbol alanı : 40 x 20 m *Kale: 3.00 x 2.00m *Top büyüklüğü 1 *Oyunda zaman daha kısa *Alternatif oyunlar 5+1 yarım sahada  2 x 3:3	Evet/hayır	Oyun/Uygulama 1.    Yetişkin antrenmanı uygulanmayacak 2.    Tekniksel ve taktiksel becerilerin gelişmesi 3.    Fiziksel yeteneklerin gelişmesi 4.    Festivaller ve basit oyunlar	*Yaş ile ilgili bilgilerin verilmesi ve hatırlanması *Hareketli iken oynama, adam adama savunma, her pozisyonda oynama *Hız çeşitleri, dayanıklılık alıştırmalarının tamamlanması *Kendi vücut ağırlığını kullanarak kuvvet antrenmanları
4	12-14	Temel hentbol 2	*Takımlardan 2 hakem *Yardımcı bir yetişkin	*6+1 oyunları *Kızlar: top 1   Erkekler: top 2 *Oyun zamanı daha kısa gerçek oyun zamanından	evet	Uygulama/Oyun	IHF. EHF yayınları “Temel hentbol”
5	14 ve üstü	Hentbol	İki hakem	*6+1 oyuncu *Kızlar:top 2   Erkekler: top 3	Evet	Antrenman/oyun	Belirli hentbol antrenmanlarında tanımlandığı gibi